Hướng dẫn cách trồng nấm sò đơn giản tại nhà

Đặc tính sinh trường và mùa vụ của nấm sò:

Nấm sò, hay còn được biết đến với tên khoa học là Pleurotus spp. hoặc nấm bào ngư, là một loại nấm đa dạng với nhiều biến thể về màu sắc và hình dạng. Chúng có khả năng thích nghi với các điều kiện nhiệt độ khác nhau, với một số loại chịu lạnh ở nhiệt độ khoảng 15-20oC và một số loại chịu nhiệt tốt ở điều kiện nhiệt độ 25-30oC.

Đối với điều kiện nuôi trồng, ẩm độ nguyên liệu (cơ chất) cần duy trì ở mức 65-70%, ẩm độ không khí từ 85-90%, ánh sáng vừa đủ để đọc sách, độ thông thoáng và pH cân bằng ở mức 7.

Nấm sò sử dụng xenlulo trực tiếp và phát triển thành cụm hình phễu bao gồm mũ nấm, cuống nấm, và rễ nấm. Có nhiều loại nấm sò khác nhau như sò trắng, sò tím và sò nâu.

Về thời vụ, mặc dù có thể trồng quanh năm, nhưng thời điểm thuận lợi nhất để trồng nấm sò là từ tháng 9 đến tháng 4 theo lịch dương.

Hướng dẫn chi tiết cách trồng nấm sò:

1. Chuẩn bị nguyên liệu:

1.1 Cách xử lý nguyên liệu bằng ủ 

Rơm rạ khô được làm ướt trong nước sạch, sau đó được xử lý bằng nước vôi theo tỷ lệ cụ thể (1 tấn nguyên liệu cần 20-30kg vôi tôi) theo các bước sau:

• Đổ nước vôi đã gạn vào bể ngâm rơm trong khoảng 15-30 phút, sau đó vớt rơm rạ để ủ thành đống.
• Ngâm rơm rạ khô xuống ao hồ, kênh rạch… và sau đó sạch vớt lên bờ để ủ thành đống, mỗi lớp rơm rạ dày 20-30cm và tưới một lớp nước vôi (ít hơn để tránh bẩn nước ao).
• Trải rơm ra sân, bãi và phun nước cho đến khi rơm rạ ngấm đủ nước, có màu nâu sẫm. Lấy nước sôi tưới lên lớp cuối cùng và ủ thành đống.
• Lợi dụng trời mưa tự nhiên, sau đó tưới thêm nước vôi và ủ đống. Rơm rạ sau khi xử lý bằng nước vôi sẽ có màu sáng, thơm, và hơi mang mùi vôi nhẹ. Cách xử lý phổ biến là sử dụng bể nước chứa vôi.

Lưu ý: Trong quá trình đảo, điều chỉnh độ ẩm để đạt 65% (vặn chặt chỉ có nước ướt vân tay). Nếu quá ẩm hoặc quá khô, cần điều chỉnh bằng cách phơi hoặc bổ sung nước và ủ thêm 1-2 ngày trước khi trồng. Rơm được băm thành từng đoạn dài khoảng 7-10cm.

Quá trình xử lý nguyên liệu cũng áp dụng cho việc ủ nguyên liệu bông phế thải. Bông được ngâm trong nước vôi (hòa 4kg vôi tôi với 1m3 nước), sau đó vớt để ủ thành đống có kệ kê ở đáy. Đống ủ rộng 1,2-1,5m, cao 1,5-1,8m, dài tối thiểu 1,5m; quây nilon xung quanh và để hở ở đỉnh. Sau 3-4 ngày, bông được xé tơi và ủ thêm 3-4 ngày nữa trước khi đảo đều trước khi cấy giống.

1.2 Cách xử lý nguyên liệu bằng phương pháp hấp khử trùng:

Rơm rạ được cắt ngắn thành đoạn 10-15cm, ngâm trong nước vôi khoảng 15-20 phút để nước ráo, sau đó ủ trong khoảng 2-3 ngày. Bông phế được làm ướt tương tự, ủ trong khoảng 3-4 ngày, sau đó xé tơi và đảo đều; nếu quá ẩm, cần phơi lại. Mùn cưa được tạo ẩm và ủ trong vòng 4-6 ngày. Sau khi kiểm tra để đảm bảo độ ẩm đủ, nguyên liệu này được trộn thêm 5-10% cám gạo hoặc cám ngô.

Nguyên liệu được đóng vào túi nilon chịu nhiệt có kích thước từ 25-35cm và trọng lượng khoảng 1,5-2kg/túi. Cổ túi được nút chặt bằng ống nhựa và bông không thấm nước. Sau đó, túi được đưa vào nồi áp suất để hấp khử trùng (ở áp suất 1,3-1,4 atmospheres và nhiệt độ 121-125oC) trong khoảng thời gian từ 180-240 phút. Ngoài ra, có thể sử dụng cách hấp trong thùng phuy (phương pháp thủy) ở nhiệt độ 100 độ C và thời gian 10-20 giờ.

Sau khi quá trình hấp khử trùng hoàn thành, bịch nguyên liệu được lấy ra và đặt vào môi trường sạch sẽ để tiến hành việc cấy giống trong hộp cấy và bảo quản môi trường không có vi khuẩn. Phương pháp hấp này mang lại hiệu quả cao với ít sự nhiễm bệnh, sử dụng lượng giống ít và đảm bảo năng suất cao.

2. Cấy giống nấm sò

Sau khi nguyên liệu đã trải qua quá trình ủ, được đóng gói vào túi nilon với kích thước 30 x 40cm (trong mùa hè) hoặc 35 x 50cm (trong mùa đông). Đối với bông phế liệu, sử dụng túi có kích thước 25 x 35cm. Khu vực cấy giống và ươm cần được duy trì vệ sinh để tránh sự xuất hiện của các loại bệnh gây ảnh hưởng. Nguyên liệu được băm thành đoạn ngắn dài khoảng 5-7cm.

Nguyên liệu được đặt vào túi, tạo thành một lớp có chiều cao khoảng 5-7cm. Bằng cách sử dụng tay, người ta nén chặt để tạo thành một khối hình tròn và phẳng, sau đó rắc một lớp giống xung quanh lớp rơm rạ, tiếp theo là lớp bên ngoài cùng của túi (đảm bảo không rơi vào bên trong, tránh làm giống chết hoặc gây bệnh).

Quy trình này được lặp lại đủ 3 lớp, và lớp trên cùng được rắc giống đều trên bề mặt. Sau đó, sử dụng một cục bống có miệng chén uống nước để đặt trên miệng túi, sau cùng sử dụng dây cao su để buộc nút bông (bông không thấm nước để thoát nước).

3. Ươm và rạch bịch

Ươm giống: Bịch nấm, sau khi đã được cấy giống, được chuyển vào khu vực ươm, đặt trên giá hoặc dưới mặt đất với khoảng cách 5-7cm giữa các bịch. Nhà ươm nên có điều kiện thoáng mát, sạch sẽ và không yêu cầu ánh sáng trực tiếp. Quá trình ươm kéo dài từ 20-25 ngày.

Bịch nấm, khi phát triển tốt, sẽ thể hiện sự xuất hiện của sợi nấm màu trắng từ hạt nấm, từ từ xâm nhập vào nguyên liệu và tạo thành một lớp màu trắng đồng nhất. Rơm sẽ chuyển sang màu vàng, và bịch nấm sẽ trở nên rắn chắc. Nếu bịch nấm không phát triển tốt, sợi nấm có thể co lại hoặc xuất hiện vùng màu xanh hoặc đen do nấm mốc gây hại. Trong trường hợp này, cần tách riêng và giữ xa khỏi khu vực nuôi trồng.

Rạch bịch: Bịch nấm, sau khi đã phát triển tốt trong khoảng 20-25 ngày sau khi cấy giống, có thể được rạch bởi việc quan sát sợi nấm đang ăn, cách đáy khoảng 1cm. Bằng một chiếc dao nhọn và sắc, thực hiện việc rạch bịch bằng cách tạo 4-6 đường rạch xung quanh, giữa các đường rạch cách đều nhau và chiều dài của mỗi đường rạch là 3-4cm theo chiều dọc của bịch nấm. Sau đó, loại bỏ bông nút và nén bịch, sử dụng dây nilon để buộc miệng túi. Trong trường hợp của bịch nguyên liệu bông, không cần phải nén.

4. Chăm sóc và thu hoạch nấm